مقام حضرت عبدالعظیم (ع) نزد خاندان (علیهم السلام)
به گزارش کیت هنری، حضرت عبدالعظیم(ع) از نظر علمی، یکی از بزرگترین محدّثان و فقها بوده و از نظر سنّی، تقریبا دو برابر امام هادی(ع) سن داشته است اما زمانی که علوم دینی خویش را در محضر امام عرضه می کند می خواهد به ما بیاموزد که ای انسان به علم خود و به چند کلمه و اصطلاح، مغرور نشوید بنابراین شایسته است وقتی انسان دیندار به محضر دین شناس بالاتر از خود می رسد، برای تأیید و یا تکمیل معارف دینی خود اقدام نماید.
به گزارش کیت هنری به نقل از ایسنا، جلالت و عظمت شأن حضرت ابوالقاسم عبدالعظیم حسنی فرزند عبد الله بن علی وفات یافته است. از عرضه عقایدش خدمت امام زمانش حضرت هادی(ع) و تأیید آن حضرت در رابطه با آنها به وضوح پیداست. ایشان به صورت ناشناس وارد ری شد و از ترس بنی عباس در ساربانان در خانه یکی از شیعیان زندگی می کرد.
اما برای آشنایی بیشتر با ابعاد زندگی این عالم وارسته حجت الاسلام مهدی یعقوبی گیلانی، مطالبی را در مورد ایشان در اختیار این خبرگزاری قرار داده است که در ادامه می خوانید.
*اهمیت زیارت حضرت عبدالعظیم(ع)
[۱] آیت الله ری شهری تولیت آستان شریف حضرت عبدالعظیم(ع) در کتاب «خاطره های آموزنده» خویش با یک واسطه[۲] داستان عجیبی از یکی از خطبای زمان رضا پهلوی راجع به زیارت حضرت عبدالعظیم(ع) نقل می کنند که شنیدنش خالی از لطف نیست:
این خطیب شهیر[۳] که در زمان رضاخان پهلوی در تهران تبلیغ می کرد، به دستور طاغوت وقت دستگیر می شود. ایشان پس از آزادی نقل می کرد: پس از یک سال زندان به شهر بیرجند تبعید شدم. یکی از شب ها که بسیار دلتنگ بودم، به حضرت عبدالعظیم(ع) متوسّل شدم و با چشم گریان به خواب رفتم. در رؤیا دیدم وارد مجلسی شدم که جالسین همه روحانی بودند و صدر مجلس سیّد عبدالعظیم(ع) با صورتی نورانی و مجلّل نشسته است. جلو رفتم و پس از سلام شکایت حالم را به عرض رساندم.
فرمودند: «وقتی در تهران بودی نزد ما نمی آمدی؛ ولی پس از این به دیدار ما بیا.»
از خواب بیدار شدم و تا بامداد فکر می کردم. پس از اذان بامداد مأمور شهربانی در منزل آمد و اظهار داشت: مرخّص شدی، هر کجا می خواهی برو!
بدون هیچ تعرّض و تعقیب و تعهّد به تهران آمدم و با خود عهد کردم تا آخر عمر زیارت آن حضرت را شبهای جمعه ترک نکنم.[۴]
سالیانی ست که بر قبله ی ری رو کردم
دست من نیست، به احسان شما خو کردم
هر سلامی به تو دادیم، حسن داده جواب
بی سبب نیست که در صحن تو هوهو کردم
*مقام حضرت عبدالعظیم(ع) نزد اهل بیت(ع)
[۵]این کرامات نیمی است از دریای بیکران بزرگواری این محدث کبیر و این امام زاده واجب التعظیم.
برپایه آنچه از تاریخ تولّد و وفات حضرت عبد العظیم(ع) به دست می آید، [۶] ایشان دوران حیات پنج امام از امامان اهل بیت(ع) یعنی امام کاظم(ع) تا امام عسکری(ع) را درک کرده است؛ امّا این بِدان معنا نیست که به محضر همه آنها هم رسیده و یا از آنها سخنی نقل کرده است.
آنچه قطعی و مسلّم است، اینست که ایشان محضر امام جواد(ع) و امام هادی(ع) را درک کرده و از آنها احادیث فراوانی نقل کرده است.[۷]
برای اثبات عظمت علمی حضرت عبد العظیم(ع) کافی است که بدانیم امام معصوم، مردم را برای حلّ مشکلات دینی و یافتن پاسخ پرسش های اعتقادی و عمل شان، به ایشان ارجاع داده است.
صاحب بن عَبّاد[۸] در رساله های که در شرح حال حضرت عبد العظیم(ع) نوشته، [۹] در توصیف علمی ایشان آورده است:
ابو تراب رویانی، روایت کرد که شنیدم ابو حمّاد رازی می اظهار داشت: خدمت امام هادی(ع) در سامرّا رسیدم و مسائلی از حلال و حرام از ایشان پرسیدم. امام به پرسش های من پاسخ داد و هنگامی که خواستم از ایشان خداحافظی کنم، به من فرمود:
یا أبا حَمّاد! إذا أَشکَلَ عَلَیک شَیءٌ مِن أمرِ دینِک بِناحِیَتِک فَسَل عَنهُ عَبدَ العَظیمِ بنَ عَبدِ اللَّهِ الحَسَنِیّ و أقرِئهُ مِنّیِ السَّلامَ.
ای ابو حمّاد! هنگامی که چیزی از امور دینی در منطق ها برای تو مشکل شد، از عبد العظیم بن عبد اللَّه حسنی(ع) بپرس و سلام مرا به او برسان.[۱۰]
این تعبیر، به روشنی نشان می دهد که حضرت عبدالعظیم(ع) در عصر خود، «مجتهد» توانمندی بوده که بر مبنای اصول و قواعدی که از اهل بیت(ع) در اختیار داشته، می توانسته دیدگاه های اسلام ناب را در زمینه های مختلف اعتقادی و عملی، استخراج کند و به پرسش های مردم پاسخ گوید.
بنابراین، ایشان تنها یک «محدّث» و راوی احادیث اهل بیت(ع) نبوده است؛ بلکه از علمای بزرگ خاندان رسالت بوده که بعد از معصومان، توان پاسخگویی به مسائل علمی را داشته و توانمندی علمیاش مورد تأیید و تصدیق امام هادی(ع) قرار گرفته است.
*عظمت زیارت عبدالعظیم:
[۱۱]مهمترین نشانه عظمت معنوی و مقامات باطنی حضرت عبد العظیم(ع) برابری فضیلت زیارت مزار آن بزرگوار، با فضیلت زیارت سیّد الشهدا(ع) است.
شیخ المحدّثین، صدوق از محمّد بن یحیی عطّار- که یکی از اهالی ری است- این گونه نقل کرده خدمت امام هادی(ع) رسیدم. ایشان فرمود: «کجا بودی؟».
گفتم: حسین بن علی۷را زیارت کردم. امام هادی(ع) فرمود:
أما إنَّک لَوزُرتَ قَبرَ عَبدِ العَظیمِ عِندَکُم کُنتَ کَمَن زارَ الحُسَینَ بنَ عَلِیٍّ ۷.[۱۲]
بدان که اگر قبر عبد العظیم را در شهر خودتان زیارت کنی، مانند کسی هستی که حسین بن علی(ع) را زیارت کرده باشد.
*معنای برابری زیارت عبد العظیم(ع) با زیارت سیّد الشهدا(ع)
مساله اینست که بر مبنای حدیثِ یاد شده، آیا زیارت حضرت عبد العظیم(ع) به صورت مطلق می تواند جایگزین زیارت امام حسین(ع) شود[۱۳] و یا در شرایط خاصّی، از چنین فضیلتی برخوردار است؟
بی تردید، مقصود امام هادی(ع) در حدیث یاد شده، این نیست که از فضایل زیارت امام حسین(ع) کم کند و یا در بیان فضیلت حضرت عبد العظیم(ع) مبالغه کند.
بنابراین، در پاسخ به سؤالی که عنوان شد، می توان اظهار داشت: برابری فضیلت زیارت عبد العظیم(ع) و امام حسین(ع) مقیّد است به فضای سیاسی ویژه ای که پیروان اهل بیت(ع) در آن مقطع تاریخی در آن زندگی می کردند، در زمانی که اختناق شدیدی جهان اسلام را فرا گرفته بود و جامعه تشیّع در دوران زمامداری افرادی مانند: متوکّل، مُعتَز و معتمد عبّاسی، سخت ترین دوران های تاریخیِ خویش را سپری می کرد.
در چنین شرایطی، امام هادی(ع) به منظور جلوگیری از خطرهایی که از سوی حکومت های وقت، شیعیان را تهدید می کرد، فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم(ع) را با زیارت امام حسین(ع) برابر دانسته است. به تعبیری روشن تر، زیارت حضرت عبد العظیم(ع) برای کسانی که آمادگی خطرپذیری برای زیارت امام حسین(ع) را داشته باشند، پاداشی معادل زیارت آن حضرت دارد و حرم حضرت عبد العظیم(ع) شعبه ای از حرم سیّد الشهدا(ع) است و این خود، فضیلتی بزرگ و حاکی از جایگاه بلند عبد العظیم(ع) در نزد اهل بیت(ع) و عظمت معنوی ایشان است.
برابری فضیلت زیارت حضرت عبد العظیم(ع) با زیارت سالار شهیدان(ع) - هر چند در شرایط ویژه- بی تردید بدون حکمت نیست. شاید نتوان به حکمت آن پی برد؛ لیکن راز و رمز این فضیلت بزرگ را باید در شخصیت علمی، عملی و جهادی آن بزرگوار، جستجو کرد.
در بین امامزادگان، شخصیت های بزرگی وجود دارند؛ امّا در باره هیچ یک از آنها نقل نشده و حدّاقل به ما نرسیده که زیارتش با زیارت سیّد الشهدا(ع) برابری کند.
*عرضه دین بر امام هادی(ع)
[۱۴]نکته ای که در زندگی حضرت عبد العظیم(ع) بسیار جای تامل و دقت نظر اینست که روزی این «امام زاده مجتهد محدث کبیر» به محضر امام هادی(ع) رسید و نگاه ایشان به امام افتاد، ایشان فرمودند:
مَرحَباً بِکَ یا أبَا القاسِمِ! أنتَ وَلِیُّنا حَقّاً
«خوش آمدی، ای ابوالقاسم! تو حقیقتاً دوست ما هستی».
گفتم: ای پسر رسول خدا! مایلم دینم را به شما عرضه کنم، اگر مورد پسند بود، بر آن ثابت باشم تا خداوند عز و جل را ملاقات کنم.
امام(ع) فرمودند: «ای ابو القاسم، عرضه کن».
و بعد حضرت عبدالعظیم(ع) همچون طفلی که به مکتب رفته باشد به محضر امام(ع) نشست و آغاز به گفتن عقاید خویش در رابطه با اصول و فروع دین پرداخت. گفتارش که به اتمام رسید.
در این هنگام، امام هادی(ع) فرمود: «ای ابوالقاسم! به خدا سوگند، این [عقاید]، دین خداست که آنرا برای بندگانش برگزیده است. پس بر آن، ثابت قدم باش.
خداوند، تو را بر عقیده ثابت در زندگی دنیا و آخرت پایدار بدارد!».[۱۵]
*به کارشناس دینی رجوع کنیم
این کار یعنی رفتن به کارشناسان دین که ریشه قرآنی دارد. خداوند در دو آیه، مردم را به آنان ارجاع فرموده است:
فَسْئَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ؛[۱۶]
اگر نمی دانید، از آگاهان بپرسید.
حضرت عبد العظیم(ع) از نظر علمی، خود، یکی از بزرگترین محدّثان و فقها بوده و از نظر سنّی، تقریبا دو برابر امام هادی(ع) سن داشته است اما می خواهد به ما بیاموزد که ای انسان به علم خود و به چند کلمه اصطلاح، مغرور نشوید بنابراین شایسته است وقتی انسان دیندار به محضر دین شناس بالاتر از خود می رسد، برای تأیید و یا تکمیل معارف دینی خود اقدام نماید.
این بهره گیری از نظریّه کارشناسان دینی، زمینه ساز ثبات و پایداری انسان در دینداری است.[۱۷]
منابع:
[۱] انگیزه سازی
[۲] آیت الله سید عبدالجواد عَلَم الهُدی، در ضمن سخنرانیای در تالار شیخ صدوقِ;آستان مقدس حضرت عبدالعظیم ضد السلام، دو کرامت از آن حضرت نقل کردند. من از ایشان تقاضا کردم که آنها را مکتوب کنند. ایشان در تاریخ ۲۵/ ۷/ ۱۳۷۶ متن ذیل را ارسال فرمود
[۳] مرحوم مغفور سیّد عبدالمهدی سِلمی نجفی ;
[۴] خاطره های آموزنده ؛ محمدی ریشهری، ص۷۲
[۵] اقناع اندیشه
[۶] مجموعه مقالات کنگره بزرگداشت حضرت عبدالعظیم ضد السلام، ج۳، ص۱۸۱-۱۸۵، رساله «عراضة الإخوان: سفرنامه معلّم حبیب آبادی به آستانه حضرت عبدالعظیم و شهرری »، محمّد علی معلّم حبیب آبادی.
تاریخ دقیق تولد و وفات حضرت عبدالعظیم ضد السلام مشخص نیست؛ اما در بعضی از منابع متأخر، این گونه آمده است:
حضرت شاه عبدالعظیم که کنیه اش ابوالقاسم و ابوالفتح هم بوده، در روز پنج شنبه چهارم ماه [ربیع الآخر سنه ۱۷۳ هجری قمری، مطابق ۲۵ تیر ماه ۱۵۸ یزدگردی، در زمان هارون الرشید در مدینه در خانه جدش حضرت امام حسن مجتبی ضد السلام متولّد شده … و بعد از مدت ۷۹ سال و شش ماه و یازده روز قمری عمر، در روز آدینه پانزدهم شوال المکرّم سنه ۲۵۲ هجری قمری، مطابق سیزده مهر ماه قدیم سنه ۲۳۵ یزدگردی، در زمان المعتزّ بالله عبّاسی به سرای آخرت رحلت نمود.
[۷] محمدی ریشهری، محمد، حکمت نامه حضرت عبد العظیم الحسنی ;۱جلد، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر - قم - ایران، چاپ: ۵، ۱۳۹۲ ه. ش.
[۸] صاحِب بْنِ عَبّاد (۳۲۶-۳۸۵ق)، کاتب و وزیر دولت آل بویه (مؤید الدوله و فخر الدوله)، از دانشمندان شیعه و از ادیبان دو زبان عربی و فارسی. نام وی اسماعیل است؛ اما به «صاحب» مشهور بوده و به «کافی الکفات» هم ملقب بوده است. مشهورترین کتاب ادبی اش «المحیط فی اللغة» است. صاحب بخصوص در ری و اصفهان، محافل علمی و ادبی بر پا می کرد و دانشمندان به دورش جمع می شدند. وی بعد از هجده سال و یک ماه وزارت، در ری وفات یافت و در اصفهان به خاک سپرده شد.
[۹] این رساله در سال ۵۱۶ ق، به خط یکی از بنی بابویِه نگارش یافته است( ر. ک: خاتمة مستدرک الوسائل: ج ۴ ص ۴۰۴ ش ۱۷۳).
[۱۰] شناختنامه حضرت عبد العظیم حسنی ضد السلام و شهرری/ مجموعه رسالههای خطّی و سنگی: ص ۲۳( رساله« رسالةٌ فی فضل عبد العظیم ضد السلام»، صاحب بن عبّاد).
[۱۱] تحریک احساس
[۱۲] ثواب الأعمال: ص ۱۲۴ ح ۱.
[۱۳] فضیلت زیارت امام حسین ضد السلام
در احادیث خاندان علیهم السلام، فضایل، آثار و برکات فراوانی برای زیارت امام حسین ضد السلام بیان شده است، مانند: آمرزیده شدن گناهان، دعای فرشتگان، دعای خاندان علیهم السلام، طولانی شدن عمر، افزوده شدن روزی، زدوده شدن اندوه، شادی دل، تبدیل شدن بدیها به خوبیها، تبدیل شدن شقاوت به سعادت، و برخورداری از حق شفاعت.
همینطور در شماری از احادیث، فضیلت زیارت امام حسین ضد السلام، بیشتر از حج و حتّی طبق بعضی از احادیث، ثواب آن، بیشتر از هزار حج و هزار عمره است.
[۱۴] رفتارسازی
[۱۵] الأمالی للصدوق: حدّثنا علیّ بن أحمد بن موسی الدقاق و علیّ بن عبد اللَّه الورّاق جمیعاً، قالا: حدّثنا محمّد بن هارون الصوفی، قال: حدّثنا أبو تراب عبید اللَّه بن موسی الرویانی، عن عبد العظیم بن عبد اللَّه الحسنیّ، قال:
دَخَلتُ عَلی سَیِّدی عَلِیِّ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیِّ بنِ موسَی بنِ جَعفَرِ بنِ مُحَمَّدِ بنِ عَلِیِّ بنِ الحُسَینِ بنِ عَلِیِّ بنِ أبی طالِبٍ علیهم السلام، فَلَمّا بَصُرَ بی قالَ لی: مَرحَباً بِکَ یا أبَا القاسِمِ! أنتَ وَلِیُّنا حَقّاً.
قالَ: فَقُلتُ لَهُ: یَابنَ رَسولِ اللَّهِ! إنّی اریدُ أن أعرِضَ عَلَیکَ دینی، فَإِن کانَ مَرضِیّاً ثَبَتُّ عَلَیهِ حَتّی ألقی اللَّهَ عز و جل.
فَقالَ: هاتِ یا أبَا القاسِمِ!
[۱۶] نحل: آیه ۴۳، انبیا: آیه ۷.
[۱۷] محمدی ریشهری، محمد، حکمت نامه حضرت عبد العظیم الحسنی «علیه السلام»، ۱جلد، موسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان چاپ و نشر - قم - ایران، چاپ: ۵، ۱۳۹۲ ه. ش.
منبع: artkit.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب