در نشست شب ویولن ایرانی چه گذشت؟ قصه آدم های نابلد در موسیقی
به گزارش کیت هنری، نشست پژوهشی شب ویولن ایرانی شامگاه جمعه بیست و هشتم دی با حضور برخی از نوازندگان شناخته شده و پیشکسوت موسیقی کشورمان در تالار جلیل شهناز خانه هنرمندان ایران برگزار گردید.
به گزارش کیت هنری به نقل از مهر، نشست پژوهشی «شب ویولن ایرانی» با حضور تعدادی از نوازندگان و محققان موسیقی و سخنرانی رحمت الله بدیعی، مهدی آذرسینا، محمدرضا شرایلی و علی جعفری پویان با بررسی سیر تحول ساز ویولن ایرانی از آغاز ورود به ایران تا امروز، عصر روز جمعه ۲۸ دی به همت پروژه «هم نوا» در سالن جلیل شهناز خانه هنرمندان برگزار گردید.
کارهای مهم ابوالحسن صبا برای ویولن ایرانی
در ابتدای این نشست عطا نویدی مدیر پروژه «هم نوا» اظهار داشت: ویولن از دوره ناصرالدین شاه وارد ایران شد و از آن زمان تا حالا فراز و نشیب های فراوانی را تجربه کرده است. اما اوج تحول این ساز زمانی بود که به دستان ابوالحسن صبا رسید. شرایطی که میتوان گفت تاریخ ویولن در ایران به قبل و بعد صبا تقسیم شد. شاگردان صبا هر یک سبک و روشی متفاوت از صبا را پی گرفتند اما هیچ کدام چیزی بیشتر از صبا به ساز ویولن اضافه نکردند.
وی اظهار داشت: یکه تازی ویولن در چند دهه و شهرت این ساز در بین مردم شاید دلیل فراموشی اصالت های این ساز شد اما بعد از چند دهه سکوت خاموشی اینک می بینیم باردیگر ویولن ایرانی راه اصلی خویش را یافته و جوانانی که در این راه قدم می گذارند، نگاه ویژه به همان اصالت هایی دارند که صبا برای ویولن ایرانی ترسیم کرد.
وی اضافه کرد: «شب ویولن ایرانی» نگاهی گذرا دارد به سیر تحول ویولن ایرانی و می تواند مقدمه ای برای برگزاری سلسله نشست هایی با همین عنوان باشد.
وقتی «ویولن» پر رنگ و «کمانچه» کم رنگ می شود
در ادامه مراسم محمدرضا شرایلی پژوهشگر موسیقی ایرانی اظهار داشت: از ابتدای دوره ناصرالدین شاه اتفاقاتی در ایران می افتد یکی از آنها تعامل با غرب است. پس از آن یک نقطه پررنگ به نام تاسیس دارالفنون را داریم. پنج سال بعد ۲ موزیسین اروپایی برای تدریس به ایران دعوت می شوند. این ۲ مدتی ارکستری می سازند حدود ۱۲ سال موسیقی دارالفنون را سرپرستی می کردند. پس از مدتی یکی از آنها از ایران می رود و باتیست لومر به ایران می آید. لومر ارکسترهایی تشکیل می دهد. بعد از مدتی چند نفر دیگر به ایران می آیند همچون موسیو دووال که ویولن را در دارالفنون تدریس کنند. در این دوران هنوز ویولن جایگاه پررنگی در ایران پیدا نکرده است و همچنان ساز ناشناخته ای است.
وی اضافه کرد: صفحاتی که از اروپا آمده شنیده می شود و به تدریج سبب تغییر ذائقه مخاطبان ایران شد. از اینجا اسناد صوتی اجرای موسیقی ایرانی با ویولن از ۱۲۸۸ گشوده می شود. حسین خان اسماعیل زاده کمانچه نواز مشهور تا اوائل رضاشاه است او حلقه واسطی است با سنت قدیم کمانچه نوازان و جوانان علاقه مندان اواخر قاجارکه دوست داشتند ویولن ایرانی بنوازند و کم کم به دوره ای رسیدیم که نسل جوان آن روزها متمایل به ویولن می شوند. کنسرت ها و ارکسترها بستر مناسبی است که ویولن رونق بگیرد این اتفاق به شکل صعودی رشد می کند و ویولن پررنگ و کمانچه کمرنگ شد.
شرایلی اظهار داشت: حدود۵۰ سال ما با فقدان کمانچه نوازان مطرح مواجه بودیم، جایگزین ساز کششی در موسیقی ایران ویولن بود. در اینجا در مورد چند نسلی صحبت می نماییم که توانایی و خلاقیت خودشان را روی ساز ویولن پیاده کردند. ازاین رو فارغ از این که بخواهیم فکر نماییم کمانچه ساز اصیل ما هست و ویولن نیست، اگر ویولن را ندیده بگیریم در واقع نیم قرن ساز کششی در موسیقی ایرانی را نادیده گرفته ایم. به نظر می آید حالا وقت مرورها و تجدیدنظرهایی در مورد ساز ویولن ایرانی است و نمی توان از زحمات گذشتگان غافل شد.
بعد از صبا چیزی به ویولن ایرانی اضافه نشد
درادامه پیام تصویری رحمت الله بدیعی، نوازنده ویولن و کمانچه و از شاگردان ابوالحسن صبا به این همایش پخش گردید.
رحمت الله بدیعی در رابطه با نقش صبا در موسیقی اظهار داشت: صبا برای همه کارهایش تازگی داشت، او خودش بود و شاگردان و نوازندگان پس از او چیزی به صبا اضافه نکردند. یکی از کارهای مهم او تکیه هایی بود که در ویولن برای شاگردان می نوشت و کسی جز او اینها را اجرا نکرده بود.
بدیعی در رابطه با آینده ویولن ایرانی اظهار داشت: ویولن جایگزین کمانچه نمی شود و هرکدام جایگاه خودش را دارد، تفاوت این ۲ جای بحث ندارد و جای مقایسه ای نیست. ویولن ایرانی ابدا حذف نمی شود باید احترامی برای ویولن و کمانچه را نگه داشت تا مردم بتوانند از هر ۲ استفاده نمایند.
ساز ویولن در مقعطی به دست برخی افراد نابلد افتاد
در ادامه این همایش مهدی آذرسینا نوازنده پیشکسوت کمانچه و ویولن هم اظهار نمود: من ویولن می زدم بعد که به تهران آمدم شاگرد کلاس استاد بدیعی شدم. چند سال گذشت و در دانشکده هنرهای زیبا آغاز به تحصیل کردم. سالهای حدود ۴۸ بود و حالتی شد که به علل مختلف کمانچه آمد و ویولن به تدریج حذف شد و همان گونه که اشاره شد دست افراد خاصی در بین بود. ما قصد این را داریم وارد عرصه هنر شویم. ویولن و کمانچه و تمام جزئیات وسیله ای هستند که هنرمندی پرورش یابد و هر سازی گنجایش دارد تا هنرمند حرف خویش را با آن ساز بیان کند. اعتقاد دارم که باید کار از صبا ادامه پیدا می کرد و به آن اضافه می شد اما چنین اتفاق نیفتاد.
آذرسینا اضافه کرد: در دوره زندگی ما اوج نوازنده های رادیو بود و همه کاره موسیقی ایران بودند. ما نامهای بزرگی داشتیم که همه کاره موسیقی ایران بودند. آنها گروه درست می کردند، خواننده تعیین می کردند و بدعت های زیادی داشتند اما به خاطر وضعیت سیاسی و اجتماعی آهسته آهسته به سمتی کشیده شدند که باب سلیقه مردم ساز می زدند که این درست نیست؛ هنرمند باید چیزی را به حد عالی یاد بگیرد و اصول آنرا تا جایی که جسم و عمرش اجازه می دهد با آن ساز بنوازد و در روشهای فنی آن ساز حرکت نماید با فرهنگ ملی اش کار کند.
این نوازنده پیشکسوت اظهار داشت: اصل قضیه اینست که ویولن به دست آدم های ممتازی بود اما پس از آن به دست هر آدم نابلدی افتاد. در حالیکه ویولن سازی است که با آن می شود حرف های زیادی زد. موسیقی زبان گنگی دارد و فهمیدنش کار هر کسی نیست و مردم هم باید موسیقی را بشناسند و هر لاطائلاتی را جای موسیقی نپذیرند.
درادامه مراسم هوشنگ اکبری سازنده ویولن و از شاگردان ابراهیم قنبری مهر مختصری در رابطه با تغییرات قنبری مهر در ساز ویولن و همینطور در رابطه با ساختمان ساز ویولن صحبت هایی را ارائه نمود.
پیشرفت ویولن در ایران متوقف نشده است
علی جعفری پویان نوازنده ویولن کلاسیک آخرین سخنرانان این برنامه بود. وی در سخنانی اظهار داشت: همه ما وامدار نسل پیش خود هستیم و کارمان مثل دوی امداد است و به هم پیشرفت را واگذار می نماییم. خوشحالیم که پیشرفت ویولن در ایران متوقف نشده است. بعنوان آدمی که این شانس به من داده شده که با ویولن همراه باشم از جایی تصمیم گرفتم که با ویولن حرف خودم را بزنم. فکر می کنم ما که در این کار هستیم وظیفه داریم یک فرهنگ سازی شنیداری انجام دهیم.
وی اضافه کرد: من اصلا موسیقی ایرانی را کم عمق ندیدم و همیشه غصه می خورم که چرا دیر آگاهی ام به آن بیشتر شد. من شانس این را داشتم که در دوره یک ساله استاد علیزاده مدیر هنرستان شدند. پیش از این هنرمند هم یک گاردی در بسیاری از مدرسان موسیقی کلاسیک ما وجود داشت که با نگاه آقای علیزاده، نگاه به موسیقی بسیار عوض شد و خوشحالم این شانس را داشتیم که این تحول را در خود ایجاد کنم. ما قدر چیزی را که داریم نمی دانیم در حالیکه ویولن نوازی ایرانی از یک روح پخته و تفکر عمیق می آید.
در این مراسم شیوا عابدی، علیرضا دریایی و بهمن فریادرس هرکدام قطعاتی را در دستگاه و آوازهای مختلف با ویولن اجرا کردند.
از دیگر بخش های این برنامه اجرای قطعاتی با ویولن توسط ۲ هنرمند نوجوان پوریا برجی و آورین روسفید بود که با استقبال حضار مواجه گردید.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب